Μεταμόρφωση του Σωτήρος η , αλλιώς, ‘Παναγία του Ποταμιού’, είναι ένας ιερός ναός που επί σειρά ετών περιμένει γενναίες παρεμβάσεις και πριν χαθεί οριστικά.
Παρά το γεγονός ότι ένα τέτοιο μνημείο των παλαιοχριστιανικών χρόνων αξίζει καλύτερης φροντίδας και συντήρησης, μέχρι και σήμερα δεν είδαμε να εκτελείται η παραμικρή εργασία.
Ο ναός βρίσκεται μέσα σε ένα ειδυλλιακό περιβάλλον και η αρχιτεκτονική του σε ταξιδεύει στους βυζαντινούς χρόνους, όπου η ιστορία αυτού του τόπου γράφονταν πεισματικά σε κάθε πέτρα του.
Ο ναός και η πλούσια βλάστηση γύρω του στέκονται εκεί σιωπηρά και αγέρωχα για να ξυπνάνε τις μνήμες μέσα μας. Τον 13ο αιώνα χτίζονται τρεις από τις σημαντικότερες βυζαντινές εκκλησίες του νησιού αναμεσά τους η Μεταμόρφωση του Σωτήρος πιο γνωστή ως «Παναγία του Ποταμού» στο Καρλόβασι,
Ο ναός , είναι το σημαντικότερο βυζαντινό μνημείο της Σάμου. Ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου, απλού τετράστυλου ναού.
Οι τέσσερις μαρμάρινοι κίονες που στηρίζουν τον τρούλο και τα κορινθιακά κιονόκρανα αυτών πρέπει να προέρχονται από αρχαία/παλαιοχριστιανικά μνημεία της περιοχής.
Ο νάρθηκας του ναού έχει γκρεμιστεί σχεδόν ολοκληρωτικά. Οι εξωτερικές όψεις της τοιχοποιίας προδίδουν επιδράσεις από την τέχνη της Κωνσταντινούπολης (τυφλά αψιδώματα, απομίμηση πλινθοπερίκλειστου συστήματος τοιχοποιίας)και σύμφωνα με τους αρχαιολόγους.
Η εκκλησία είχε παλαιότερα χρονολογηθεί στους υστεροβυζαντινούς χρόνους, σύμφωνα ωστόσο με πρόσφατη μελέτη η ανέγερσή της πρέπει να τοποθετηθεί μέσα στον 11ο αιώνα. Σήμερα κινδυνεύει αν δεν γίνουν άμεσα εργασίες για την αναστήλωση του.
